ΑΜΟΙΒΑΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ
Α. ΕΝΝΟΙΑ
Το Αμοιβαίο Κεφάλαιο είναι ομάδα περιουσίας, αποτελούμενη από χρηματοπιστωτικά μέσα, τα οποία ποικίλουν αναλόγως του τύπου του αμοιβαίου κεφαλαίου. Η οικονομική σημασία του αμοιβαίου κεφαλαίου βασίζεται στην αρχή της κατανομής των κινδύνων, κατά τρόπο που να ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος που συνεπάγεται κάθε φορά η επένδυση, και εξαρτάται κάθε φορά από τον τύπο του αμοιβαίου κεφαλαίου και επιβάλλεται από το νόμο τυχόν διαφοροποίηση ως προς τη σύνθεση του ενεργητικού του. Το αμοιβαίο κεφάλαιο διαιρείται σε μερίδια για τα οποία μπορεί να εκδίδεται τίτλος. Οι επενδυτές των αμοιβαίων κεφαλαίων καλούνται μεριδιούχοι. Κάθε μεριδιούχος με τη συμμετοχή του στο αμοιβαίο κεφάλαιο αποκτά εμπράγματο δικαίωμα στα κατ΄ ιδίαν στοιχεία του ενεργητικού του αμοιβαίου κεφαλαίου (εξ αδιαιρέτου δικαίωμα) και ειδικά δικαιώματα που γεννώνται από τη συμμετοχή του στο αμοιβαίο κεφάλαιο και κατά περίπτωση παρέχει ο εφαρμοστέος νόμος ή η σύμβαση απόκτησης μεριδίων (π.χ. δικαίωμα πληροφόρησης, δικαίωμα συμμετοχής στο προϊόν εκκαθάρισης του αμοιβαίου κεφαλαίου κλπ.). Τα μερίδια αμοιβαίων κεφαλαίων μπορεί να αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης σε ρυθμιζόμενη αγορά. Η επένδυση σε αμοιβαία κεφάλαια γενικά έχει μακροπρόθεσμο ορίζοντα, διότι αν κάποιος μείνει για μικρό χρονικό διάστημα στο αμοιβαίο κεφάλαιο είναι πιθανό λόγω των προμηθειών διάθεσης και εξαγοράς να λάβει ποσό μικρότερο από αυτό της αρχικής του επένδυσης, ανεξαρτήτως της πορείας των αγορών.
Β. ΚΙΝΔΥΝΟΙ
Η επένδυση σε αμοιβαία κεφάλαια ενδεικτικά περιλαμβάνει τους κινδύνους που παρατίθενται στη συνέχεια:
α) Κίνδυνος απώλειας κεφαλαίου: Η αξία μεριδίου του αμοιβαίου κεφαλαίου εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από την αξία των χρηματοπιστωτικών μέσων που συνθέτουν το ενεργητικό του αμοιβαίου κεφαλαίου. Περαιτέρω, όταν είναι εισηγμένο σε ρυθμιζόμενη αγορά η χρηματιστηριακή του τιμή μπορεί να μην αντικατοπτρίζει την πραγματική του αξία. Δημιουργείται έτσι κίνδυνος απώλειας μέρους ή και – υπό περιστάσεις – του συνόλου του κεφαλαίου που έχει επενδυθεί
β) Κίνδυνος αγοράς-μεταβλητότητας: Το ενεργητικό του Αμοιβαίου Κεφαλαίου ανάλογα με το καταστατικό και τον σκοπό του επενδύεται σε χρηματοπιστωτικά μέσα η τιμή των οποίων εξαρτάται κάθε φορά από τις αγορές στις οποίες αυτά διαπραγματεύονται. Επομένως το ενεργητικό του υπόκειται σε απρόβλεπτες διακυμάνσεις, οι οποίες μάλιστα δεν είναι απαραίτητο να συνδέονται αιτιωδώς με την οικονομική πορεία της οικονομίας ή των χρηματοπιστωτικών μέσων στα οποία έχει επενδύσει
γ)Νομικός Κίνδυνος: Υπάρχουν επίσης περιπτώσεις που η διαπραγμάτευση των μεριδίων στην αγορά μπορεί να ανασταλεί ή να διακοπεί (π.χ. λόγω έντονων διακυμάνσεων της τιμής για λόγους προστασίας του επενδυτικού κοινού και της εύρυθμης λειτουργίας της αγοράς, λόγω γεγονότων ανωτέρας βίας κλπ, λόγω των οριζόμενων στους κανόνες λειτουργίας της οικείας αγοράς). Επίσης είναι δυνατόν, υπό προϋποθέσεις, να διαγραφεί το σύνολο των μεριδίων αμοιβαίων κεφαλαίων κατόπιν απόφασης του διαχειριστή της οικείας αγοράς ή της εποπτεύουσας αρχής της αγοράς ή του αμοιβαίου κεφαλαίου
δ) Κίνδυνος ρευστότητας: Είναι δυνατόν να ανασταλεί με απόφαση του διαχειριστή του αμοιβαίου κεφαλαίου η εξαγορά μεριδίων για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, με αποτέλεσμα να καθίσταται αδύνατη η ρευστοποίηση των μεριδίων αμοιβαίων κεφαλαίων την εν λόγω περίοδο
ε) Λοιποί κίνδυνοι: Η αξία των μεριδίων αμοιβαίων κεφαλαίων εξαρτάται και από άλλους παράγοντες, όπως ενδεικτικώς από τυχόν αδυναμία ομαλού διακανονισμού συναλλαγών επί χρηματοπιστωτικών μέσων, τυχόν αδυναμία εκδότη χρηματοπιστωτικών μέσων που περιλαμβάνονται στο ενεργητικό του αμοιβαίου κεφαλαίου να εκπληρώσει οικονομικές του υποχρεώσεις (π.χ. πληρωμή μερίσματος), τυχόν αδυναμία ρευστοποίησης στοιχείων του ενεργητικού ιδίως σε περιπτώσεις περιορισμένης διασποράς, τυχόν αφερεγγυότητα του θεματοφύλακα του αμοιβαίου κεφαλαίου, οπότε η αξία του ενεργητικού του αμοιβαίου κεφαλαίου μειώνεται. Τονίζεται ότι, σε κάθε περίπτωση επένδυσης σε αμοιβαία κεφάλαια πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και οι γενικοί επενδυτικοί κίνδυνοι που αναλύονται ανωτέρω υπό ΙΙ.
Γ. ΓΕΝΙΚΗ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ
Συνιστάται στον Πελάτη όπως αυτός, πριν από τη διενέργεια οιασδήποτε συναλλαγής επί αμοιβαίων κεφαλαίων: α) μελετήσει το Έντυπο Βασικών Πληροφοριών (ΕΒΠ / KID) και το ενημερωτικό δελτίο που εκδίδει ο διαχειριστής του, β) εξετάσει το νομικό καθεστώς που τα διέπει, ιδίως ως προς τις υποχρεώσεις διασποράς του ενεργητικού και γ) αναζητήσει τυχόν δημοσιεύσεις / ανακοινώσεις σημαντικών γεγονότων, στις οποίες έχει προβεί η εκδότρια εταιρεία, κυρίως μέσω του διαδικτυακού τόπου της ρυθμιζόμενης αγοράς στην οποία τα μερίδια έχουν τυχόν εισαχθεί προς διαπραγμάτευση.
4. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ
Τα Εναλλακτικά Επενδυτικά Κεφάλαια επιδιώκουν την επίτευξη απόλυτης θετικής απόδοσης της επένδυσης, ανεξάρτητα από ή με μικρή ευαισθησία στην κατεύθυνση των αγορών, μέσω ιδιαίτερα σύνθετων και κινδυνωδών επενδυτικών στρατηγικών που αποσκοπούν στην εκμετάλλευση της σχέσης απόδοσης και κινδύνου.
Οι επενδύσεις αυτές μπορεί να αφορούν την χρήση arbitrage ή/και παραγώγων προϊόντων για κερδοσκοπικούς λόγους και όχι για λόγους αντιστάθμισης κινδύνου, την διενέργεια ανοιχτών πωλήσεων (short selling) και την μόχλευση των υπό διαχείριση κεφαλαίων μέσω δανεισμού.
Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα εκτός του κινδύνου αγοράς να υπάρχει αυξημένο επίπεδο κινδύνου, ειδικότερα:
- Κίνδυνος μόχλευσης: Λόγω της μόχλευσης ακόμη και μικρές μεταβολές στις αγορές μπορεί να μεγεθύνουν σημαντικά τα κέρδη ή τις απώλειες κεφαλαίου για τον επενδυτή
- Κίνδυνος Ρευστότητας: Τα Εναλλακτικά Επενδυτικά Κεφάλαια παρέχουν περιορισμένη δυνατότητα ρευστοποίησης της επένδυσης σε μηνιαία, τριμηνιαία ή ακόμη και ετήσια βάση, συνεπώς η περίοδος «υποχρεωτικής διακράτησης» για τον επενδυτή διαμορφώνεται ανάλογα. Επιπλέον μπορεί να περιλαμβάνουν επενδύσεις οι οποίες είτε είναι δύσκολο να ρευστοποιηθούν είτε είναι δύσκολο να αποτιμηθούν
- Κίνδυνος Μειωμένης Εποπτείας: Η έδρα (legal domicile) των Εναλλακτικών Επενδυτικών Κεφαλαίων είναι συνήθως σε υπεράκτιες δικαιοδοσίες (offshore) όπου τα συστήματα εποπτείας της αγοράς ενδέχεται να παρέχουν μειωμένη προστασία στον επενδυτή
- Συγκέντρωση Κινδύνου: Τα Εναλλακτικά Επενδυτικά Κεφάλαια ενεργούν επενδυτικά χωρίς περιορισμούς ως προς τις κατηγορίες επένδυσης, τις επενδυτικές αγορές και τις μεθόδους επένδυσης. Ως αποτέλεσμα μπορεί να ακολουθούν εξειδικευμένες στρατηγικές με συγκέντρωση των επενδύσεων σε συγκεκριμένες κατηγορίες, κλάδους ή γεωγραφικές περιοχές.
Οι ζημίες από Επενδύσεις σε Αμοιβαία Κεφάλαια μπορεί να φτάσουν μέχρι και το 100% του επενδυμένου κεφαλαίου.